Despues di lunanan di diskushon ku su propio komishonnan, ku e Kolegio Ehekutivo i e Kolegio Insularnan i Kolegio Ehekutivonan di Saba i St. Eustatius nos ta kla. E Konseho Insular di Boneiru, huntu ku e griffier interino, por bai Hulanda ku un dokumento ku ta permití e miembronan di Konseho Insular pa hasi un apelashon bon fundá pa mihó lei i regulashonnan pa Boneiru. 

regulashonnan pa Boneiru. E diskushon akí den kuadro di e revishon di e Lei di Entidat Públiko Boneiru, St. Eustatius i Saba (WOLBES) i e Lei di Finansa di Entidat Públiko BES (FINBES) ku Gobièrnu Hulandes Oropeo tokante e interesnan, derechonan i obligashonnan di e Entidat Públiko Boneiru lo tuma lugá durante e bishita di trabou di Konseho Insular na Hulanda próksimo siman.

E Posishon di Boneiru, manera e título di e dokumento ta bisa, a keda stipulá ofisialmente den e reunion di tumamentu di desishon di Konseho Insular djamars 27 di febrüari 2024 ku ocho voto pro i un voto kontra. Ademas a publiká e dokumento di posishon akí i por haña esaki riba e website di Konseho Insular di Boneiru (konsehoinsular.org).

Pa logra e adaptashon di diesshete punto den WOLBES i FINBES, Konseho Insular ta hasi 13 proposishon argumentá, ku tin komo enfoke sentral mehorashon di bienestar di e siudadanonan di Boneiru i fortalesé e kontrol demokrátiko i kalidat di gobernashon. A base di fortifikashon di e outonomia di e entidatnan públiko, e konsehonan insular ta mantené kuater prinsipio i/òf punto di salida; 1) e órden legal aktual ta keda intakto, 2) outonomia i outodeterminashon, 3) struktura nobo di gobernashon i 4) diferensiashon.

Mantenshon di e órden legal aktual ta nifiká ku no mester kambia tratadonan, Statüt i Konstitushon, pasobra Boneiru ta aspirá pa mehorashon den implementashon di e struktura polítiko ku ta pas denter di e kuadronan ei.

Outonomia i outodeterminashon ta nifiká, entre otro, ku Hulanda Oropeo ta rekonosé e status spesial komo un entidat públiko ku tur loke ta pertenesé na esaki i no ta trata e islanan BES mas òf no ta konsiderá nan mas komo munisipionan di Hulanda ku no ta spesial.

E struktura nobo di gobernashon ta referí prinsipalmente na un eskoho liber relashoná ku e formulashon di kontenido di e status. Esaki tin komo resultado, ku na lugá di kasi implementá lei i regulashon nobo di Hulanda outomátikamente, lo mester evaluá promé si e tres islanan ke e regulashonnan nobo i kiko ta mihó pa kada isla individualmente.

Konsekuensia di esaki ta basá den e último punto di salida, e prinsipio di diferensiashon. Komo echo ku kada isla tin su propio karakter insular i pues e habitantenan por tin diferente deseo pa kada isla, mester por habri espasio pa esaki den WOLBES i FINBES.

A base di e kuater prinsipionan básiko ariba menshoná, Konseho Insular ta hasi diestres proposishon fundá, ordená bou di sinku tópiko. E título general ta inkluí e dos proposishonnan pa kambia e nòmber di e entidat públiko Bonaire pa Boneiru/ Bonaire i tambe pa rekonosé i usa papiamentu komo idioma atministrativo. E proposishonnan pa ekspandé i fortalesé Konseho Insular, ekspandé Kolegio Ehekutivo, nombramentu di gezaghèber i e presidensia tékniko di Konseho Insular ta hinká huntu bou di e di dos tema, e organisashon atministrativo. Pa logra yega na un mihó relashon ku reino, e di tres tema, kaminda Boneiru, spesífikamente riba tereno di kuido di salubridat, edukashon, seguridat sosial i relashon eksterno, tin e impreshon no tin sufisiente oido pa opheshonnan hustifiká di e isla, Konseho Insular ta proponé pa nombra un representante permanente na Den Haag, pa añadí un Konseho di Estado Boneiru na e Konseho di Estado i pa, kaminda ta posibel, introdusí derecho di partisipá den tomo di desishon.

Un fórmula nobo di kalkulashon di e altura di kontribushon di reino i e suma liber ('vrije uitkering') i mas responsabilidat i espasio pa maneho finansiero riba tereno di finansa, e di kuater tema, mester pone un fin na e echo ku e suma liber na Saba i St. Eustatius per capita ta mas haltu ku na Boneiru i ku en realidat ta kapasitá Boneiru pa enfrentá redukshon di pobresa, e konsekuensianan di kambio di klima, e skarsedat di kas di hür pagabel i kas pa kumpra i e problemanan grandi di infrastruktura.

Finalmente, pa por organisá mihó e supervishon atministrativo i finansiero, komo e último tema, i pa garantisá e independensia i imparsialidat, Konseho Insular ta proponé pa uni e supervishon atministrativo i finansiero akí na un forma independiente den un órgano atministrativo independiente, instituí di nobo, den kua a integrá e tareanan di Representante di Reino, di Minister di Finansa, di Kolegio di Supervishon Finansiero i di Kontrolaria General riba e tereno akí huntu.

Ounke no ta spera ku lo realisá e diestres proposishonnan di Konseho Insular den un solo tiru, e miembronan di Konseho Insular di Boneiru ta bai e konsultanan ku konfiansa. Pasobra nan tin un dokumento bon fundá ku puntonan kla. Den e programa okupá di konsultanan, sinembargo, Konseho Insular tambe a logra krea oportunidat pa bishitá, por ehèmpel, Greenpeace Netherlands, Kas di Aruba i di Sint Maarten.